Met The Long Hand verwijst kunstenaar Sammy Baloji naar uiteenlopende bronnen, die samenvloeien in een kunstwerk vervaardigd in brons, baksteen en gerecycleerd plastic – drie samengestelde materialen. Brons, een legering van tin en koper, dat laatste één van de belangrijkste ontginnings- en exportproducten van Congo. Bakstenen, artisanaal vervaardigd in Maaseik uit klei en grond gewonnen uit de Limburgse mijnterrils. Plastic afval van Belgische bedrijven omgesmolten en gegoten in de vorm van geslepen diamanten die de bronzen figuur verfraaien.
De vorm en titel van het beeld is ontleend aan de Lukasa, een artefact uit de Luba-cultuur in Zuid-Congo. Lukasa (ofte “lange hand” in Kiluba) fungeren als geheugensteuntje of ezelsbruggetje en zijn een vitaal onderdeel van de Luba-traditie van mondelinge geschiedschrijving en kennisoverdracht. Met The Long Hand introduceert Sammy Baloji dit geheugenobject op monumentale schaal in de stad en sluit zo aan bij de traditie van kunstwerken in de publieke ruimte als herdenkingstekens.
Doorgaans worden Lukasa in hout vervaardigd en rijkelijk versierd met abstracte inkervingen en ingelegde schelpen of (edel)stenen. Ze worden gebruikt in ceremonies waarin de politieke geschiedenis en mythologie van het Luba-volk verteld wordt door een “herinneringsman”. Deze houdt de Lukasa in zijn linkerhand en traceert met zijn rechterhand de patronen en ingelegde juwelen, die dienen als ankerpunten voor de opgevoerde vertelling .
De gekleurde plastic diamanten zijn zo aangebracht op het oppervlak van het bronzen beeld om de zeeroute tussen Antwerpen en Muanda, de voornaamste havenstad in Congo, te verbeelden. Het bakstenen platform waarop het beeld staat is ontworpen door de kunstenaar als een plek voor bijeenkomsten en uitwisselingen.
Een andere belangrijke referentie in de ontwikkeling van het werk is een citaat van voormalig burgemeester van Antwerpen, Lode Craeybeckx (1897-1976), die zei: "Een Antwerpse burger hoeft alleen maar zijn hand in de Schelde te steken om zich met de wereld te verbinden."
Op uitnodiging van Sammy Baloji schreef Jean Kabuta, een kasàlà – een traditioneel lofdicht geschreven ter ere van een persoon, een plaats of een gebeurtenis – getiteld De Lange Hand. De hele tekst van deze kasàlà kan je hier downloaden:
Hieronder kan je de opname van Jean Kabuta’s live voordracht tijdens de inhuldiging van Baloji’s kunstwerk op 3 juni 2022 aan de Antwerpse Scheldekaaien bekijken:
Filmografie: KEEN
The Long Hand van Sammy Baloji werd mede mogelijk gemaakt met de steun van de Vlaamse overheid.
Curator: Samuel Saelemakers
Coördinatie: Estelle Lecaille, Twenty Nine studio
Projectontwikkeling: Ismaël Bennani & Orfée Grandhomme, Valentin Bollaert (Bureau Nord), Victor Mangindula, Maximiliaan Royakkers
Productie: Art Casting, De Craecker, Bel Albatros, Helix, Wicko
Over Sammy Baloji
Sammy Baloji (1978) is geboren en getogen in Lubumbashi (DRC) en woont en werkt afwisselend in Brussel en zijn geboortestad. Hij studeerde Computeren Informatiewetenschappen en Communicatie aan de Universiteit van Lubumbashi. Later volgde hij een opleiding fotografie en video aan de Ecole Supérieure des Arts Décoratifs in Straatsburg. Als beeldend kunstenaar en fotograaf verkent Baloji de nagedachtenis en de geschiedenis van de Democratische Republiek Congo. Zijn werk is een permanent onderzoek naar het culturele, architecturale en industriële erfgoed van de regio Katanga, maar hij bevraagt ook de gevolgen van de Belgische kolonisatie. Zijn meest recente soloprojecten: Sammy Baloji, Other Tales, Lund Konsthall en Aarhus Kunsthal (2020); Congo, Fragments d’une histoire, Le Point du Jour, Cherbourg (2019); A Blueprint for Toads and Snakes, Framer Framed, Amsterdam (2018); Urban Now: City Life in Congo, Sammy Baloji en Filip de Boeck, The Power Plant, Toronto en WIELS, Brussel (2016- 2017). Zijn werk was onder meer te zien in groepstentoonstellingen zoals de Fotofest Biënnale 2020, Houston; het Palais de Tokyo, Parijs (2020); de Architectuurbiënnale van Chicago 2019; de 22e Biënnale van Sydney (2020); documenta 14 in Kassel/Athene (2017); het Garage Museum voor Hedendaagse Kunst, Moskou (2017); het Smithsonian National Museum of African Art, Washington DC (2017) en de Biënnale van Venetië (2015). Sammy Baloji is Chevalier des Arts et des Lettres, en hij ontving talrijke prijzen. In 2019-2020 verbleef hij in de Académie de France-Villa Medicis in Rome. In 2008 was Sammy Baloji medeoprichter van de Biënnale van Lubumbashi. Op 1 december 2022 ontvangt Sammy Baloji de tweejaarlijkse Cultuurprijs van KU Leuven. Met deze prijs looft KU Leuven de kunstenaar voor de manier waarop hij de koloniale geschiedenis in beeld brengt.
Praktisch
- Locatie: Scheldekaai Zuid – Cockerillkaai (naast de Zuidersluis), 2000 Antwerpen
- Met de steun van de Vlaamse overheid
